ده هزار سال تکامل به زنان تبتی کمک می‌کند تا در ارتفاع ۱۴۰۰۰ فوتی با کمبود اکسیژن به خوبی زندگی کنند
ارتفاعات بسیار بالا و شرایط آب و هوایی سختی که با آن همراه است، برای اکثر افراد مانعی تقریباً غیرقابل واداشتن ایجاد می‌کند، عمدتاً به دلیل کمبود اکسیژن که برای غلبه بر آن نیاز به تطابق زیادی دارد.
با این حال، برای بیش از ۱۰،۰۰۰ سال، زنان در فلات تبتی نه تنها زنده مانده‌اند بلکه به شکل چشمگیری در این محیط خشن زندگی کرده‌اند و نسل‌های متعددی را در این شرایط پرورش داده‌اند. مطالعه‌ای جدید توضیح می‌دهد که چگونه این زنان به شرایط کمبود اکسیژن در فلات تبتی تطابق یافته‌اند.
این تحقیق ویژگی‌های فیزیولوژیکی خاصی که موفقیت تولید مثلی زنان تبتی را بهبود می‌بخشد، مورد بحث قرار می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که انسان‌ها تاریخی چگونه به شرایط محیطی سخت تطابق یافته‌اند و ممکن است حتی برای فهم علائم بیماری‌های مرتبط با هیپوکسی، بدون در نظر گرفتن ارتفاع، اهمیت داشته باشند.
تطابق با هیپوکسی ارتفاع بالا در زنان تبتی
گروه تحقیق، به‌رهبری سینتیا بیال، استاد برجسته امریتا دانشگاه کیس وسترن رزرو، بر روی ۴۱۷ زن تبتی تمرکز کردند که بین ۴۶ تا ۸۶ سال قرار داشتند و در ارتفاعات بین ۱۲،۰۰۰ تا ۱۴،۰۰۰ فوت در آپر موستانگ نپال، نزدیکی لبه جنوبی فلات تبتی زندگی می‌کردند.
محققان داده‌هایی همچون تاریخچه تولید مثل، اندازه‌گیری‌های فیزیولوژیکی، نمونه‌های DNA و عوامل اجتماعی را جمع‌آوری کردند، البته با توجه به اینکه چگونه بدن زنان به سطوح کم اکسیژن مزمن تطابق یافته و چگونه این تطابق‌ها بر تعداد تولدهای زنده تأثیر می‌گذارد، که نشانگر تناسب تکاملی است.
پژوهشگران دریافتند که زنانی که بیشترین تعداد تولدهای زنده را داشتند ویژگی‌های خاصی از خون و قلب داشتند که امکان تحویل کارآمدتر اکسیژن به سلول‌هایشان را می‌داد.
یکی از یافته‌های شگفت‌انگیز مطالعه این بود که زنانی که بیشترین فرزندان را داشتند، سطح هموگلوبین نزدیک به متوسط جمعیت داشتند اما درجه اشباع اکسیژن بیشتری نشان دادند.
هموگلوبین مولکولی است که مسئول حمل اکسیژن در خون است و درحالی که سطح بالاتر هموگلوبین می‌تواند جبران کمبود اکسیژن در هوا را کند، همچنین خون را ضخیم‌تر می‌کند و فشار بر قلب را افزایش می‌دهد. زنان تبتی در این مطالعه به‌طوری توانستند تحویل کارآمد اکسیژن را حفظ کنند بدون اثرات منفی از ضخیم شدن بیش از حد خون، که به آن‌ها امکان می‌داد تعادلی میان نیازهای اکسیژن و عملکرد قلب حفظ کنند.
“این یک مورد از انتخاب طبیعی در حال انجام است,” بیان کرد بیال. “زنان تبتی به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که نیازهای اکسیژن بدن را بدون بار بیش‌ازحد بر قلب متعادل می‌کنند.”
دیدگاه‌های ژنتیکی نسبت به تکامل انسان
این مطالعه همچنین به ویژگی‌های ژنتیکی پرداخته که ممکن است در تطابق این زنان با زندگی در ارتفاعات بالا سهیم باشد. یکی از واریانت‌های ژنتیکی مورد بررسی، نسخه‌ای از ژن EPAS1، خاص جمعیت‌های بومی فلات تبتی است.
این ژن غلظت هموگلوبین را تنظیم می‌کند و باور می‌رود که از دنیسووان‌ها، گروهی از هومینیدهای باستانی که حدود ۵۰،۰۰۰ سال پیش در سیبری زندگی می‌کرده‌اند، منشأ گرفته باشد.
پیامدهای این مطالعه فراتر از فهم جمعیت تبتی است. این تحقیق می‌تواند درمان‌های پزشکی برای افرادی که از شرایط مرتبط با هیپوکسی رنج می‌برند، مانند بیماری انسدادی مزمن ریوی یا شرایطی که کوهنوردان، ورزشکاران و حتی فضانوردان تجربه می‌کنند، معرفی کند.
علاوه بر این، این مطالعه نشان می‌دهد چگونه جمعیت‌هایی که در محیط‌های شدید زندگی می‌کنند، دریچه‌ای به سوی تکامل انسان ارائه می‌دهند. همانطور که بیال در بیانیه مطبوعاتی توضیح می‌دهد، “فهم اینکه چگونه جمعیت‌هایی مثل این‌ها تطابق می‌یابند، بهتری نگاهی به فرآیندهای تکامل انسان می‌دهد.”
این تحقیق همچنین می‌تواند نگاهی به چگونگی ادامه تکامل انسان‌ها در پاسخ به چالش‌های محیطی آینده ارائه دهد، به‌ویژه با تغییرات اقلیمی که اکوسیستم‌های جهان را تغییر داده و می‌تواند فشارهای بقا جدیدی ایجاد کند.
این مطالعه در Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
