سنگ‌های ۱۲هزار ساله ممکن است ریشه‌های فناوری چرخ را فاش کنند، مطالعه‌ای پیشنهاد می‌کند
باستان‌شناسان ممکن است یکی از اولین نمونه‌های ابزارهای چرخشی را کشف کرده باشند، کشفی که می‌تواند روشنایی بر منشأ دستگاه‌های شبیه چرخ در تاریخ بشر بیفکند.
محققان مجموعه‌ای از سنگ‌های سوراخ‌دار شبیه دونات را از سایت باستانی ناهال-عین گیو دوم، که به حدود ۱۲هزار سال پیش بازمی‌گردد، تحلیل کرده‌اند.
آن‌ها پیشنهاد می‌دهند که این سنگ‌ها، که احتمالاً به عنوان دوک نخ‌ریسی استفاده می‌شده‌اند، نمایانگر یک فرم اولیه از فناوری چرخشی می‌باشند که می‌تواند توسعه اختراعات بعدی از جمله چرخ سفالگری و چرخ گاری را تحت تأثیر قرار داده باشد.
چرخش با سنگ‌های شبیه به دوک نخ
این سنگ‌های سوراخ‌دار به دوک نخ‌ریسی شبیه‌اند — اجسام گرد و وزنی که به طور سنتی به چوب دوک متصل می‌شوند. هنگامی که متصل می‌شوند، یک مکانیسم اولیه چرخ و محور را تشکیل می‌دهند که می‌تواند الیافی مانند پشم یا کتان را به شکل کاموا با کارآیی بیشتری بچرخاند.
دوک‌های نخ‌ریسی فرایند چرخش را با سرعت بالاتر و برای مدت زمان بیشتری ساده و سریع می‌کنند، که این قدمی اساسی برای تولید منسوجات در جوامع اولیه است. دوک نخ و چرخ به دقت مکانیسم چرخ و محور را که در فناوری‌های پیشرفته‌تری مانند گاری‌های عصر برنز یافت می‌شود، بازتاب می‌دهند.
محققان با استفاده از ابزارهای دیجیتالی مدرن، بیش از ۱۰۰ سنگ‌ریزه آهکی که از این مکان بازیابی شده بودند را به طور گسترده‌ای بررسی کردند. با ایجاد مدل‌های دیجیتالی ۳بعدی از سنگ‌ها و سوراخ‌های مرکزی آن‌ها، شکل دایره‌ای ثابت و سوراخ متقارن در میان این آثار را شناسایی کردند.
این ساختار به شدت نشان می‌دهد که سنگ‌ها به عمد برای چرخش ساخته شده‌اند و نه به طور اتفاقی توسط عوامل محیطی شکل گرفته باشند.
اضافه کردن اعتبار تجربی به فرضیه خود، محققان این دوک‌های سنگ را بازسازی کردند و از آن‌ها برای چرخاندن کتان استفاده کردند و به نتایجی دست یافتند که با کارکرد دوک‌های نخ شناخته شده مطابق بود.
قدمت به دوران نئولیتیک اولیه
اگر نتیجه‌گیری محققان صحیح باشد، این دوک‌های نخ‌ریسی شاید نشان‌دهنده یکی از اولین استفاده‌های بشر از یک مکانیسم شبیه به چرخ باشند، البته به شکلی ابتدایی‌تر و با قدرت دستی. خیلی قبل از پیدایش چرخ‌های گاری در عصر برنز، این فناوری چرخشی اولیه شاید اساس اختراعات بعدی مانند چرخ سفالگری و دیگر دستگاه‌هایی که به چرخش تکیه دارند را پایه‌گذاری کرده باشد.
استفاده از ابزاری که چرخش کارآمدی را تقویت کند، می‌تواند نقشی مهم در تغییر نئولیتیک به سمت سبک زندگی کشاورزی و سکونت دائمی داشته باشد، جایی که توسعه ابزار برای وظایف روزمره و صنایع دستی به طور فزاینده‌ای حیاتی شد.
سنگ‌های ناهال-عین گیو دوم مربوط به دوران نئولیتیک اولیه هستند، زمانی که با تحولات فرهنگی عمده و پذیرش تدریجی کشاورزی و اسکان دائمی مشخص می‌شود. با مطالعه این دوک‌های نخ، محققان به بینشی درباره اینکه چگونه جوامع پیشاتاریخی ممکن است به چالش‌های عملی نزدیک شده باشند، به دست می‌آورند و فیزیک ساده و مهارت‌های دستی را برای بهبود کارآیی خود ادغام می‌کنند.
محققان همچنین بر نقش منحصربه‌فرد فناوری مدرن در باستان‌شناسی تأکید دارند و یادآور می‌شوند که روش‌های دیجیتالی می‌توانند نگاهی به «اثر انگشت‌های» صنعت‌گران پیشاتاریخی ارائه دهند. مدل‌سازی دیجیتال پیشرفته به آن‌ها این امکان را داد تا این سنگ‌های باستانی را با دقتی که از طریق روش‌های سنتی به دشواری قابل دستیابی بود، تحلیل کنند.
آن‌ها این را به عنوان پلی که ابزارهای علمی معاصر را با نوآوری‌های باستانی متصل می‌کند، می‌بینند و بینش‌های تازه‌ای را از خلاقیت و مهارت انسان‌های اولیه ارائه می‌دهند.
این مطالعه در PLOS One منتشر شده است.
