آیا این غول فناوری با خریدهای هوشمندانه می‌تواند جایگاه خود را بازپس گیرد؟
باور این موضوع که آی‌بی‌ام طی دهه گذشته تلاش می‌کرده در صحنه باقی بماند، دور از واقعیت نیست. این شرکت در رویارویی با تهدید رایانش ابری برای کسب‌وکار خود ناکام ماند، اما به نظر می‌رسد مدیریت آن از اشتباهات پیشین درس گرفته است و با مدیریت جدید و چندین خرید میلیارد دلاری، مصمم به جبران زمان از دست رفته است.
چند سال پیش آی‌بی‌ام در صنعت فناوری حرف اول را می‌زد و شهرت بی‌نظیری برای ساخت قوی‌ترین و کاربرپسندترین کامپیوترها در دنیای کسب‌وکار به دست آورده بود.
به مدت تقریباً نیم قرن، از زمان تأسیس در سال ۱۹۲۴، «بیگ بلو» پیش از جنگ جهانی دوم به شهرت رسید و به تدریج به یک تولیدکننده برجسته کامپیوترهای تجاری در دهه ۱۹۷۰ تبدیل شد. این شرکت تا دهه ۱۹۹۰ نامی سرشناش بود و لپ‌تاپ‌های ThinkPad آن به عنوان بهترین‌ها شناخته می‌شدند و سرورهای مین‌فریم قدرتمند آن جزء اصلی مراکز داده بزرگ شرکت‌ها بودند.
با این حال، مجموعه‌ای از اشتباهات سبب شدند تا آی‌بی‌ام در سراشیبی خطرناکی قرار گیرد. پس از ناکامی در مقابل دِل و اچ‌پی و فروش بخش پی‌سی‌های خود، آی‌بی‌ام فرصت رایانش ابری را از دست داد و بخش مین‌فریم خود را که زمانی بسیار سودآور بود، به حال خود رها کرد. این ضربه‌ای سخت بود که آی‌بی‌ام را دچار فلج کرد و این شرکت بیش از یک دهه با کاهش درآمدها دست‌وپنجه نرم کرد.
چشم‌انداز ابر ترکیبی
بهبود وضعیت آی‌بی‌ام با استخدام مدیرعامل جدید، آرویند کریشنا، در آوریل ۲۰۲۰ آغاز شد. کریشنا که پیشتر به عنوان معاون ارشد بخش نرم‌افزار ابری و شناختی آی‌بی‌ام فعالیت می‌کرد، فهمید که شرکت نیاز به تغییرات اساسی دارد و به عنوان معمار خرید 34 میلیارد دلاری شرکت نرم‌افزاری متن‌باز رد هت شناخته می‌شود.
خرید رد هت راه جدیدی برای تغییر آی‌بی‌ام به یک شرکت «ابر بومی» مثل رقبایش آمازون، گوگل و مایکروسافت باز کرد. چهار سال پس از این خرید، آی‌بی‌ام با افتخار خود را به عنوان «شرکت ابر ترکیبی» معرفی می‌کند تا به مشتریان سازمانی خود در ساخت و گسترش محیط‌های ابری، معرفی اتوماسیون و ساخت ابزارهای نسل بعدی هوش مصنوعی کمک کند. نتایج مالی اخیر نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ درصد از درآمد آی‌بی‌ام اکنون از واحدهای نرم‌افزار و مشاوره‌ای آن که عمدتاً متمرکز بر رد هت و خدمات ابری هستند، حاصل می‌شود.
ویل هیلی در تحلیل خود برای مجله Motley Fool گفت: «خرید رد هت در سال ۲۰۱۹ و تفکیک Kyndryl ابری به آی‌بی‌ام شکل تازه‌ای بخشید و اکنون این شرکت پنجمین شرکت بزرگ ابری در دنیاست.»
تلاش‌ها در هوش مصنوعی بالاخره نتیجه داد
شور و نشاط جدید آی‌بی‌ام از علاقه دیرینه آن به هوش مصنوعی نیز بهره می‌برد که اکنون به یکی از داغ‌ترین روندهای صنعتی تبدیل شده است. آی‌بی‌ام از دهه 1990 به یک نیروی محرکه در تحقیق و توسعه هوش مصنوعی تبدیل شده و به دستاوردهای بزرگی نائل شده است. سیستم هوش مصنوعی واتسون این شرکت دستاوردهای چشمگیری در بازی‌هایی مانند Jeopardy، شطرنج و Go داشته است.
اکنون سیستم هوش مصنوعی واتسون در قلب یکی از نوآوری‌های امیدوارکننده جدید آی‌بی‌ام، پلتفرم watsonx، قرار دارد. با بستر فناوری قوی، استک قدرتمند هوش مصنوعی، پلتفرم ابری ترکیبی سخت، سازمان مشاوره‌ای با تخصص عمیق و اکوسیستمی گسترده، watsonx به یکی از برجسته‌ترین پلتفرم‌ها برای ساخت برنامه‌های هوش مصنوعی نسل بعدی تبدیل شده است.
علاوه بر توسعه هوش مصنوعی، آی‌بی‌ام به عنوان یکی از معدود جایگزین‌های پردازنده‌های گرافیکی Nvidia که اکثر برنامه‌های هوش مصنوعی را پشتیبانی می‌کنند، جلب توجه کرده است.
روب اندرل از گروه Enderle در این باره گفت: «در حالی که پردازنده‌های گرافیکی با داده‌های غیرساختاری کارایی بیشتری دارند، صنایع دیگر مانند بانکداری و دولت تمایل به استفاده از پردازنده‌های مرکزی در هوش مصنوعی دارند و به گفته آی‌بی‌ام، پردازنده Power 10 آی‌بی‌ام در برابر پردازنده معادل x86 عملکرد بهتری دارد و امنیت کلی را به مقدار قابل توجهی بهبود می‌بخشد.»
قدم بعدی بزرگ؟
آی‌بی‌ام که اکنون به صنعت رایانش ابری بازگشته است، نگاه خود را به یکی از بخش‌های جدید و رشد قدرتمند ابر، یعنی بازار «زیرساخت به عنوان کد» یا همان IaC دوخته است.
IaC نام تکنولوژی‌هایی است که توسط شرکت‌ها برای اتوماسیون مدیریت زیرساخت‌های ابری استفاده می‌شود. این بازار بزرگ است و براساس یک مطالعه از Emergen Research، پیش‌بینی می‌شود این صنعت با نرخ سالانه 24% رشد کند و از 640 میلیون دلار در سال 2021 به بیش از 4.45 میلیارد دلار تا پایان سال 2030 برسد.
اندرو مارتین از شرکت استارتاپ زیرساخت ابری مجازی Control Plane اهمیت IaC را در یک بحث آگاهی‌دهنده می‌گوید: «ما یک برنامه ایجاد می‌کنیم، قابلیت اجرای تجزیه و تحلیل استاتیک بر روی آن برنامه را داریم و سپس آن را به زیرساخت ابری خود اعمال می‌کنیم. قبلاً از نوار چسب و نخ استفاده می‌کردیم. بنابراین من IaC را به عنوان یک بخش بنیادی برای ساخت زیرساخت برای تمامی برنامه‌ها و سیستم‌هایی که امروزه استفاده می‌کنیم می‌بینم.»
ماهیت بنیادی IaC توضیح می‌دهد چرا آی‌بی‌ام در آوریل گذشته مشتاقانه با پرداخت 6.4 میلیارد دلار برای خرید شرکت HashiCorp، که به عنوان پیشرو در صنعت IaC شناخته می‌شود، اقدام کرد. پلتفرم Terraform HashiCorp استاندارد IaC را تعیین می‌کند و به مهندسان ابری اجازه می‌دهد که هر جنبه‌ای از زیرساخت‌های ابری خود را اتوماسیون کنند. در حالی که تحلیلگران معتقدند این معامله کمک می‌کند تا آی‌بی‌ام به عنوان رهبر صنعت ابر ترکیبی تثبیت شود.
تحلیلگر پژوهش Futuriom، R. Scott Raynovich در مورد این‌که آی‌بی‌ام خانه مناسبی برای HashiCorp و Terraform است، نوشت: «HashiCorp می‌تواند یک مکمل فنی به Red Hat باشد که ابزارهای IaC مانند Ansible که متعلق به آی‌بی‌ام است را هم می‌توان در آن ادغام کرد. Red Hat همچنین دارای سابقه‌ای در جهت راهنمایی ابزارهای متن‌باز به سمت تجاری‌سازی است.»
نباید فراموش کرد که آی‌بی‌ام نیز یکی از ذینفعان اصلی در کشف احتمالی فناوری بعدی بزرگ پس از هوش مصنوعی، یعنی رایانش کوانتومی است.
هرچند رایانش کوانتومی احتمالاً هنوز چند سالی از تحقق دور است، اما آی‌بی‌ام در کنار چند شرکت دیگر، قدم‌های بزرگی در این زمینه برداشته و امیدوار است تا میانه سال آینده اولین سیستم ۴۰۰۰ کیوبیتی جهان را عرضه کند. رایانه‌های کوانتومی توان پردازشی فوق‌العاده‌ای خواهند داشت که می‌توانند مسائل پیچیده‌ای که با رایانه‌های امروزی چندین سال طول می‌کشد را در چند ثانیه حل کنند. اگر آی‌بی‌ام موفق به دستیابی به فناوری کوانتوم شود، رقبای ابری آن ممکن است سال‌ها عقب بمانند.
دیگر فرصت‌های از دست رفته نداریم
با مدیریتی آرویند کریشنا، آی‌بی‌ام بالاخره از خواب طولانی خود برخاسته و دوباره مرزهای فناوری را در صنایعی که به عنوان کلید آینده رایانش تعیین کرده، پیش می‌برد.
ابر ترکیبی، مدیریت زیرساخت و توسعه هوش مصنوعی مولد همگی از موتورهای بزرگ رشد در فناوری هستند و رایانش کوانتومی می‌تواند قدم بعدی باشد. آی‌بی‌ام میلیاردها دلار برای تحقیق و خریدها هزینه کرده تا خود را در هر یک از این‌ها در خط مقدم قرار دهد.
آینده به هیچ وجه تضمین نشده و هنوز کارهای زیادی باقی مانده، اما به نظر می‌رسد که آی‌بی‌ام از اشتباهات گذشته خود درس گرفته است.
