انقلاب کارآفرینی در منطقه؛ زنان دیگر منتظر نمی‌مانند
از سال ۲۰۲۰، زنان ۴۷ درصد از مالکان کسب‌وکارهای جدید را تشکیل داده‌اند که این رقم از ۲۹ درصد در سال ۲۰۱۹ جهشی چشمگیری یافته و تقریباً به برابری جنسیتی رسیده است. بر اساس گزارش Gusto در سال ۲۰۲۳، این روند محدود به غرب نیست؛ بلکه پدیده‌ای جهانی است که در حال تغییر شکل اقتصادهای جهان، از جمله خاورمیانه، است.
از هر سه کارآفرین با تمرکز بر رشد در سطح جهانی، یکی زن است. در کشورهای در حال توسعه، ۱۷ درصد از زنان کارآفرین هستند، ۳۵ درصد تمایل به کارآفرین شدن دارند و بیش از ۵۰ درصد، کارآفرینی را مسیری به سوی آینده‌ای بهتر می‌بینند، در حالی که این رقم در کشورهای پردرآمد تنها ۲۵ درصد است.
چرا شاهد روند روبه‌رشد کارآفرینی زنان هستیم؟
چند عامل در این موضوع نقش دارند که چرا زنان کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند.
در ابتدا باید اشاره کرد تغییری فرهنگی در این ساختار رخ داده است. با برابری بیشتر جوامع، زنانْ هرچه بیشتر کارآفرینی را مسیری قابل قبول برای شغل خود می‌بینند. کلیشه‌های قدیمی که کسب‌وکار را «دنیای مردانه» می‌پنداشتند در حال فروپاشی است و درهای جدیدی به روی زنان در دنبال کردن آرزوهای کارآفرینانه‌شان باز شده است.
ثانیاً، فناوری امکانی فراهم کرده است که مالکیت کسب‌وکار را برای زنان دموکراتیزه کند. انقلاب دیجیتالی موانع ورود به کسب‌وکار را کاهش داده و به کارآفرینان امکان می‌دهد با سرمایه کم، کسب‌وکار خود را آغاز کنند. این مزیت به‌ویژه برای زنان توانمندساز بوده است، زیرا آنها به طور تاریخی با چالش‌های بیشتری برای دسترسی پیدا کردن به منابع مالی سنتی روبه‌رو بوده‌اند.
در نهایت، همه‌گیری کووید-۱۹، هرچند به روش‌های مختلف اختلال‌گر و آسیب‌زننده بود، اما همزمان فرصت‌های جدیدی نیز ایجاد کرد. با کاهش ثبات در مشاغل سنتی، بسیاری از زنان به دلایل ضروری یا برای دنبال کردن رویاهای دیرینه خود به کارآفرینی روی آوردند. با افزایش فرصت‌های دورکاری انعطاف‌پذیری بیشتری برای بسیاری از زنان فراهم شده است؛ به‌ویژه آنهایی که می‌خواهند میان مسئولیت‌های حرفه‌ای و خانوادگی تعادل برقرار کنند.
البته انگیزه‌های کارآفرینی از نظر اقتصادی متفاوت است؛ در کشورهای کم‌درآمد، زنان اغلب به خاطر کمبود شغل، کارآفرینی را از سر ضرورت دنبال می‌کنند، در حالی که در کشورهای پردرآمد، تمرکز بر مقیاس‌پذیری کسب‌وکار است. الگوهای اجتماعی-اقتصادی نیز متفاوت است؛ به عنوان مثال، در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، مشارکت زنان در نیروی کار رسمی (۲۵ درصد) کمتر از میانگین جهانی (۴۰ درصد) است.
رهبری زنان در کشورهای حوزه خلیج‌فارس
با این حال، روند رهبری زنان در خاورمیانه امیدوارکننده است. اکثر فارغ‌التحصیلان رشته‌های STEM در خاورمیانه زن هستند و استفاده از این منبع ارزشمند، یکی از تمرکزهای اصلی منطقه به شمار می‌رود. طبق گزارش مک‌کینزی، انقلاب دیجیتالی و افزایش کارآفرینی پیش‌بینی می‌شود که تا پایان این دهه به طرز چشمگیری مشارکت زنان را در زمینه‌های حرفه‌ای و فنی در خاورمیانه افزایش می‌دهد.
«افزایش تعداد کارآفرین‌های زن تنها به معنای برابری نیست؛ بلکه به معنای آزاد کردن پتانسیل‌های دست‌نخورده برای نوآوری و رشد اقتصادی است.»
این تحولات نه‌تنها الهام‌بخش، بلکه از نظر اقتصادی نیز حیاتی‌اند. کسب‌وکارهای تحت مدیریت زنان نقش بسزایی در ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی دارند. از تولید برندهای قدرتمند رهبری گرفته تا هدایت جوامع، شاهد نتایج خیره‌کننده‌ای از زنان هستیم که تمایل دارند دنیای شرکتی را کنار بگذارند و زندگی آزادانه‌ای را با به جا گذاشتن تاثیرات مثبت سپری کنند.
چالش‌ها با وجود این روند امیدوارکننده همچنان باقی است. کارآفرینان زن کماکان با موانعی در دسترسی به سرمایه مواجه هستند، به طوری که تنها ۲.۱ درصد سرمایه‌گذاری‌های ریسک‌پذیر در سال ۲۰۲۳ به استارت‌آپ‌های تحت مدیریت زنان اختصاص یافته است. طبق گزارش TechReport، آماری شگفت‌انگیزی ارائه شده است که سرمایه‌گذاران از کارآفرینان زن ۶۳ درصد بازده سرمایه‌گذاری بیشتری نسبت به استارت‌آپ‌های مردانه دریافت می‌کنند.
آینده از آن زنان است
برای اینکه روند صعودی کارآفرینی زنان ادامه یابد، اتخاذ سیاست‌ها و سیستم‌های حمایتی هدفمند ضروری است. این موارد عبارت‌اند از: تقویت دسترسی به منابع مالی، ارائه برنامه‌های مشاوره، و ایجاد فرصت‌های شبکه‌سازی ویژه برای کارآفرینان زن. ابتکاراتی مانند طرح Women Entrepreneurs Finance Initiative (We-Fi) تاکنون بیش از ۳۵۴ میلیون دلار سرمایه به منظور باز کردن راه‌های مالی برای کسب‌وکارهای تحت مدیریت زنان در کشورهای در حال توسعه، از جمله در دشوارترین محیط‌ها، بسیج کرده است.
نمونه دیگر، ابتکار جهانی Visa به نام “She’s Next” است که با هدف حمایت از کارآفرینان زن از طریق تسهیل دسترسی آنها به منابع مالی اجرا می‌شود. این برنامه تاکنون بیش از ۲.۲ میلیون دلار به کسب‌وکارهای کوچک تحت مالکیت زنان در کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده، کانادا، هند و ایرلند اختصاص داده است.
به طور کلی با پیشروی به سمت آینده، حمایت و تجلیل از کارآفرینان زن باید در اولویت دولت‌ها، سرمایه‌گذاران و جامعه باشد.
آینده کسب‌وکار به طور فزاینده‌ای سرشار از نیروی زنانه است و این خبر خوبی برای همه است.
منبع: فایننس میدل ایست
