پول می‌دهید، بدقولی می‌خرید؛ داستان فیبر نوری در ایران
ذکر نام این ۳ اپراتور به این معنا نیست که این مشکل منحصر به آنهاست و به نظر می‌رسد مسئله فراتر از آن است.
پیگیری دیجیاتو از مسئولان نتیجه‌ای نداشت
پس از شنیدن روایت‌های مشتریانی که موفق به دریافت اشتراک فیبر نوری نشده‌اند، خبرنگار دیجیاتو در تماس با یکی از اپراتورها درخواست برقراری اتصال فیبر نوری کرد. روابط‌عمومی این سازمان ابتدا قول همکاری و اختصاص زمانی برای گفتگو داد اما درنهایت تلاش‌های مکرر خبرنگار دیجیاتو نتیجه‌ای نداشت و موفق به مصاحبه نشد.
همچنین تلاش‌های دیجیاتو برای مصاحبه با اپراتورهای شاتل، مبین‌نت و فناپ تلکام به جایی نرسید.
اپراتورها حق بدقولی ندارند
دیجیاتو موفق به مصاحبه با امامی نشد اما «صادق عباسی شاهکوه»، مجری پروژه فیبر نوری در وزارت ارتباطات، در حاشیه رویداد «هفته ایران دیجیتال»، طی گفتگوی کوتاهی به سؤالات دیجیاتو پاسخ داد.
او بدقولی اپراتورها در برقراری سرویس فیبر را ناموجه دانست و گفت: «اگر اپراتور در منطقه سبز قرار گرفته باشد و مردم برای اتصال به فیبر نوری درخواست بدهند، موظف است ظرف یک ماه اتصال را برقرار کند. نمی‌پذیریم که اپراتور پوشش خود را در نقشه فیبر نوری سایت iranfttx ثبت کرده باشد اما درخواست کاربر را برای اتصال قبول نکند اما اینکه درخواست را ثبت کند و در موعد مقرر اتصال را برقرار نکند، از آن هم بدتر است.»
عباسی شاهکوه در پاسخ به سؤال خبرنگار دیجیاتو درمورد اقدامات رگولاتوری در مقابل این رفتارهای اپراتورها گفت: «سیاست این است که سازمان تنظیم مقررات روی این موارد حساسیت بیشتری به خرج بدهد. اگر نمی‌توانیم، به مردم قول ندهیم.»
براساس صحبت‌های او، رویکرد وزارت ارتباطات دولت چهاردهم در این پروژه تغییر کرده است و از این پس، به‌جای افزایش پوشش فیبر روی اتصال مردم به فیبر نوری تمرکز خواهد شد.
وزیر ارتباطات دراین‌باره گفت: «باید عجله را در اجرای پروژه فیبر نوری کنار بگذاریم. ایرادی ندارد، من مسئولیتش را می‌پذیرم.»
خانه فیبر نوری فقط فوندانسیون دارد
برای اینکه بررسی تخصصی و دقیق‌تر وضعیت پروژه فیبر نوری به سراغ «عباس پورخصالیان» رفتیم؛ شخصی که سال‌های زیادی به‌عنوان یکی از کارشناسان رده‌بالا در شرکت مخابرات فعالیت کرده است و سابقه فعالیت در شرکت زیمنس آلمان را نیز دارد. او باور دارد تفکر اقتصادی پشت پروژه فیبر نوری نیست و فقط پول خرج آن شده است.
پورخصالیان به دیجیاتو گفت: «وزارت ارتباطات دولت سیزدهم در واقع فیبر تاریک را توسعه داد، به این معنا که هنوز آمادگی برای سرویس‌دهی ندارد و باید با لیزر و تجهیزات پایانه‌ای، مرکزی و بین‌‌راهی آماده سرویس‌دهی شود. اگر فیبر نوری در کشور را ساختمان توصیف کنیم، الان فقط فوندانسیون این ساختمان ریخته شده و هنوز نما و اتاق و سقف و برق و ظریف‌کاری‌هایش مانده است.»
او در انتقاد از طراحان این پروژه گفت: «وزارت ارتباطات دولت سیزدهم فکر می‌کرد در پایان دولت، می‌تواند حداقل فاز اول از سه فاز پروژه را انجام دهد؛ یعنی مکمل‌هایی را که انجام‌نشده، تکمیل کند تا کاربران بتوانند استفاده کنند اما برای این کار برنامه‌ریزی نشده بود. این اتفاق باعث شد ضرر زیادی به این شرکت وارد شود و فشار این مسئله به کارکنان زیرساخت و بازنشستگان آن آمد.»
این کارشناس سابق شرکت زیمنس گفت: «وقتی شما قسمت کوچکی از پروژه خیلی بزرگی را انجام می‌دهید و برای طراحی کل پروژه برنامه‌ریزی نمی‌کنید، به‌مرور قسمت‌هایی که انجام داده‌اید، هم زیر خاک می‌ماند، بخش‌هایی که انجام‌شده مانند کافوهای نوری، ترمینال‌ها، پایانه‌ها و... به‌مرور فرسوده شده و از بین می‌رود.»
به باور او چیزی غیر از پول پشت این پروژه نبوده است: «اپراتورها با ولع و سرعت بی‌سابقه‌ای در شهر و روستاهای کوچک زیادی کابل‌کشی می‌کردند؛ چون برایش پول می‌گرفتند.
ماجرا ساده است. مردم درخواست اتصال به فیبر نوری خود را ثبت می‌کنند، اپراتور قبول می‌کند، هزینه را هم می‌گیرد اما طی مدت قانونی یعنی یک ماه، خبری از فیبر نمی‌شود و ممکن است هیچ‌وقت اتصال برقرار نشود. وزیر ارتباطات گفته با این بدقولی‌ها برخورد می‌شود اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.
به گزارش دیجیاتو، کمتر از دو ماه پیش، توییت یکی از کاربران در توییتر سروصدای زیادی به پا کرد. او گفته بود با گذشت نزدیک به ۴۰ روز از درخواستش برای اتصال به فیبر نوری «شاتل» و باوجود پرداخت ۶ میلیون تومان، هنوز اتصال برقرار نشده است. درحالی‌که مهلت قانونی برقراری اتصال برای اپراتور ۳۰ روز پس از پذیرش درخواست است.
با گذشت زمان، کاربران بیشتری اعلام کردند مشکلی مشابه پیدا کرده‌اند. کمی بعد نیز مشخص شد این مسئله به شاتل محدود نمی‌شود و اپراتورهای دیگر هم باوجود گرفتن هزینه، اتصال فیبر نوری را در زمان مقرر برقرار نمی‌کنند.
پیگیری‌های دیجیاتو نیز گفته‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی را تأیید می‌کند. یکی از اپراتورها در پاسخ به خبرنگار دیجیاتو اعلام کرد امکان اتصال به فیبر نوری در منطقه موردنظر وجود ندارد، درحالی‌که آن منطقه براساس نقشه سایت iranfttx تحت پوشش فیبر نوری آن اپراتور بود.
امیر که ساکن رشت است، می‌گوید حدود ۶ میلیون تومان هزینه مودم، نصب و راه‌اندازی به اپراتور «فناپ تلکام» پرداخت کرده اما پس از ۴۰ روز، خبری از اتصال نیست. پیمانکاری که طرف حساب اوست، بارها و بارها برای تأخیر بهانه آورده و تقاضای صبر بیشتر کرده است.
محسن ساکن جنوب تهران است و مشکلش کمی متفاوت است. «مبین‌نت» به او گفته به ساختمان‌های زیر ۱۰۰ واحد فیبر نوری نمی‌دهد. او می‌گوید هیچ آپارتمان بالای ۱۰۰ واحدی در محله‌اش وجود ندارد.
ذکر نام این ۳ اپراتور به این معنا نیست که این مشکل منحصر به آنهاست و به نظر می‌رسد مسئله فراتر از آن است.
پیگیری دیجیاتو از مسئولان نتیجه‌ای نداشت
پس از شنیدن روایت‌های مشتریانی که موفق به دریافت اشتراک فیبر نوری نشده‌اند، خبرنگار دیجیاتو در تماس با یکی از اپراتورها درخواست برقراری اتصال فیبر نوری کرد. بااینکه منطقه‌ای که درخواست در آن ثبت شد، براساس نقشه سایت iranfttx تحت پوشش این اپراتور بود، کارشناس مرکز تماس در همان قدم اول اعلام کرد امکان ارائه سرویس وجود ندارد.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکرر اعلام می‌کند کاربران می‌توانند تخلفات اینچنینی را به سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گزارش کنند اما تماس با این سامانه هم نتیجه خاصی نداشت. کارشناس این سامانه پس از شنیدن ماجرای تخلف این اپراتور اعلام کرد فقط می‌تواند شکایت را ثبت کند و بیشتر از این کاری از او ساخته نیست.
دیجیاتو همچنین تلاش کرد با «محمد امامی»، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری، درباره این موضوع گفتگو کند. روابط‌عمومی این سازمان ابتدا قول همکاری و اختصاص زمانی برای گفتگو داد اما درنهایت تلاش‌های مکرر خبرنگار دیجیاتو نتیجه‌ای نداشت و موفق به مصاحبه نشد.
همچنین تلاش‌های دیجیاتو برای مصاحبه با اپراتورهای شاتل، مبین‌نت و فناپ تلکام به جایی نرسید.
اپراتورها حق بدقولی ندارند
دیجیاتو موفق به مصاحبه با امامی نشد اما «صادق عباسی شاهکوه»، مجری پروژه فیبر نوری در وزارت ارتباطات، در حاشیه رویداد «هفته ایران دیجیتال»، طی گفتگوی کوتاهی به سؤالات دیجیاتو پاسخ داد.
او بدقولی اپراتورها در برقراری سرویس فیبر را ناموجه دانست و گفت: «اگر اپراتور در منطقه سبز قرار گرفته باشد و مردم برای اتصال به فیبر نوری درخواست بدهند، موظف است ظرف یک ماه اتصال را برقرار کند. نمی‌پذیریم که اپراتور پوشش خود را در نقشه فیبر نوری سایت iranfttx ثبت کرده باشد اما درخواست کاربر را برای اتصال قبول نکند اما اینکه درخواست را ثبت کند و در موعد مقرر اتصال را برقرار نکند، از آن هم بدتر است.»
عباسی شاهکوه در پاسخ به سؤال خبرنگار دیجیاتو درمورد اقدامات رگولاتوری در مقابل این رفتارهای اپراتورها گفت: «سیاست این است که سازمان تنظیم مقررات روی این موارد حساسیت بیشتری به خرج بدهد. اپراتورها باید بدانند مجاز به چنین کارهایی نیستند. اگر می‌خواهند فیبر ندهند، منطقه را سبز نکنند تا مردم بدانند اپراتور پوشش ندارد.»
وزیر ارتباطات: اگر نمی‌توانیم به مردم قول ندهیم
ماجرای بدقولی اپراتورها به جایی رسید که «ستار هاشمی»، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیز وادار به واکنش شد. هاشمی ابتدای آذر در رویداد هفته ایران دیجیتال خطاب به اپراتورها گفت: «اگر اپراتوری در نقشه فیبر نوری در منطقه سبز قرار گرفته، باید ظرف ۳۰ روز، اتصال متقاضی فیبر نوری را برقرار کند. در این پروژه خط قرمز ما حرف‌های خلاف واقع است. اگر نمی‌توانیم، به مردم قول ندهیم.»
براساس صحبت‌های او، رویکرد وزارت ارتباطات دولت چهاردهم در این پروژه تغییر کرده است و از این پس، به‌جای افزایش پوشش فیبر روی اتصال مردم به فیبر نوری تمرکز خواهد شد.
وزیر ارتباطات دراین‌باره گفت: «باید عجله را در اجرای پروژه فیبر نوری کنار بگذاریم. به من می‌گویند چرا به ۲۰ میلیون پوشش نرسیدیم. ایرادی ندارد، من مسئولیتش را می‌پذیرم.»
خانه فیبر نوری فقط فوندانسیون دارد
برای اینکه بررسی تخصصی و دقیق‌تر وضعیت پروژه فیبر نوری به سراغ «عباس پورخصالیان» رفتیم؛ شخصی که سال‌های زیادی به‌عنوان یکی از کارشناسان رده‌بالا در شرکت مخابرات فعالیت کرده است و سابقه فعالیت در شرکت زیمنس آلمان را نیز دارد. بااینکه پورخصالیان چند سالی است بازنشسته شده، اطلاعات به‌روزی از وضعیت صنعت ارتباطات دارد. او باور دارد تفکر اقتصادی پشت پروژه فیبر نوری نیست و فقط پول خرج آن شده است.
پورخصالیان به دیجیاتو گفت: «وزارت ارتباطات دولت سیزدهم در واقع فیبر تاریک را توسعه داد، به این معنا که هنوز آمادگی برای سرویس‌دهی ندارد و باید با لیزر و تجهیزات پایانه‌ای، مرکزی و بین‌‌راهی آماده سرویس‌دهی شود. اگرچه کشیدن کابل تاریک در ایران هزینه‌بر است، هزینه بخش‌های دیگر بسیار بیشتر و نیازمند زمان بیشتری است. اگر فیبر نوری در کشور را ساختمان توصیف کنیم، الان فقط فوندانسیون این ساختمان ریخته شده و هنوز نما و اتاق و سقف و برق و ظریف‌کاری‌هایش مانده است.»
او در انتقاد از طراحان این پروژه گفت: «وزارت ارتباطات دولت سیزدهم فکر می‌کرد در پایان دولت، می‌تواند حداقل فاز اول از سه فاز پروژه را انجام دهد؛ یعنی مکمل‌هایی را که انجام‌نشده، تکمیل کند تا کاربران بتوانند استفاده کنند اما برای این کار برنامه‌ریزی نشده بود. فشار فقط روی کشیدن کابل بود.»
فشار فیبر نوری به کارکنان و بازنشستگان شرکت زیرساخت آمد
پورخصالیان درمورد ضرر مالی این پروژه به شرکت ارتباطات زیرساخت توضیح داد: «شرکت ارتباطات زیرساخت بودجه این پروژه را می‌داد تا اپراتورهای خصوصی کار را انجام دهند. این اتفاق باعث شد ضرر زیادی به این شرکت وارد شود و فشار این مسئله به کارکنان زیرساخت و بازنشستگان آن آمد.»
این کارشناس سابق شرکت زیمنس گفت: «وقتی شما قسمت کوچکی از پروژه خیلی بزرگی را انجام می‌دهید و برای طراحی کل پروژه برنامه‌ریزی نمی‌کنید، به‌مرور قسمت‌هایی که انجام داده‌اید، هم زیر خاک می‌ماند، بخش‌هایی که انجام‌شده مانند کافوهای نوری، ترمینال‌ها، پایانه‌ها و... به‌مرور فرسوده شده و از بین می‌رود.»
به باور او چیزی غیر از پول پشت این پروژه نبوده است: «اپراتورها با ولع و سرعت بی‌سابقه‌ای در شهر و روستاهای کوچک زیادی کابل‌کشی می‌کردند؛ چون برایش پول می‌گرفتند. به نظر می‌رسید پیشرفت خیلی خوبی دارند که با مدیریت درست انجام می‌شود اما در واقع چیزی غیر از پول پشتش نبود.»
پورخصالیان به دیجیاتو گفت: «در این پروژ‌ه‌ها باید ارزیابی شود که در کدام مکان‌ها تقاضای بیشتری وجود دارد تا در اولویت فیبرکشی قرار بگیرند. برای نصب تجهیزات نیز باید ارزیابی شود تا فاصله با کاربر به اندازه‌ای باشد که سرویس سریع و باکیفیت دریافت کند. اگر فاصله کاربر زیاد باشد، هزینه کابل‌کشی نیز بالا می‌رود. این ارزیابی‌ها انجام نشده و با عجله روی هر دیواری در هر شهری کابل‌کشی کرده‌اند.»
او تأکید کرد: «کسی هزینه‌های اقتصادی این پروژه را محاسبه نکرده و تفکر اقتصادی پشت آن نیست.»
این متخصص صنعت ارتباطات افزود: «به‌طورکلی مشکل این پروژه اقتصادی است. تفکر اقتصادی در این حوزه وجود ندارد یا اگر وجود داشته باشد، بسیار ضعیف و در سطوح پایین است. این نگاه باید در سطوح بالا وجود داشته باشد. در کشور ما فقط سرمایه‌گذاری انجام می‌شود اما از این سرمایه‌گذاری‌ها بهره‌برداری نمی‌شود؛ زیرا تفکر اقتصادی وجود ندارد. صرفاً پروژه را به‌شکل مقداری کابل می‌بینند.»
اپراتورها به دولت وابسته‌اند
پورخصالیان در انتقاد از اپراتورها گفت: «اپراتورها چون کمک‌های دولت را دیدند، آستین بالا زدند و وارد پروژه شدند. بخش خصوصی ما بخش خصوصی واقعی محسوب نمی‌شود و وابستگی زیادی به دولت دارد؛ چون عادت کرده به دولت تکیه کند.»
او ادامه داد: «بخش خصوصی علاوه‌بر‌این مشکل دیگری نیز دارد؛ مدیران این بخش پیش از این در بخش دولتی و مخابرات فعالیت می‌کردند و بعد از بازنشستگی، مدیر بخش خصوصی شده‌اند؛ به همین دلیل روحیه بخش دولتی را به بخش خصوصی تزریق می‌کنند و مدیریت با شیوه‌ای غیر از این را بلد نیستند. مدیرهای امروز همان مدیران دوران غرضی هستند. این مدیران طوری پرورش یافته‌اند که فقط چاپلوسی برای وزیر را یاد گرفته‌اند و تفکر مدیریتی را کنار گذاشته‌اند، اینها مدیران دستورپذیر هستند. البته من برای این افراد احترام قایلم اما به نظرم این مشکل وجود دارد.»
