آتشفشان ۴۹۰۰ ساله مردمان نوسنگی را وادار به حکاکی 'سنگ‌های خورشیدی' برای قربانی کرد
شواهد جدید نشان می‌دهد که فوران آتشفشانی در حدود ۲۹۰۰ سال قبل از میلاد تأثیرات ویرانگری بر جوامع نوسنگی در شمال اروپا داشته و آیین‌ها و شیوه زندگی آنها را تغییر داده‌است.
پژوهشگرانی از مؤسسه نیلز بور و دانشگاه کپنهاگ و دیگر مؤسسات این فاجعه اقلیمی را به استفاده گسترده از 'سنگ‌های خورشیدی' نمادین ربط داده‌اند، که اکنون به عنوان بخشی از مراسم‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که به منظور متقاعد کردن خورشید انجام می‌گرفت.
"ما مدت زیادی است که می‌دانیم خورشید نقطه تمرکز فرهنگ‌های اولیه کشاورزی در شمال اروپا بوده است. آنها به کشاورزی اشتغال داشتند و به خورشید برای برداشت محصول وابسته بودند. اگر خورشید به علت مه در استراتوسفر برای مدت زمان طولانی‌تر ناپدید می‌شد، این برای آنها بسیار ترسناک بود،" می‌گوید باستان‌شناس رون ایورسن از دانشگاه کپنهاگ.
زمستان آتشفشانی در دوره نوسنگی
آنالیزهای هسته یخبندان از گرینلند و آنتارکتیکا نشان دهنده مقادیر بالای سولفور ناشی از فوران آتشفشان عظیمی در حدود ۴۹۰۰ سال پیش است. این فوران به احتمال زیاد باعث شد به کاهش نور خورشید و دمای سردتر، که به 'زمستان آتشفشانی' منجر شده‌است.
داده‌های دندروکرونولوژیکی از چوب‌های فسیلی نیز خسارات ناشی از سرما را در بهار و تابستان در سال‌های نزدیک به ۲۹۰۰ سال قبل از میلاد تایید می‌کند. برای جوامع نوسنگی که به کشاورزی تکیه داشتند، این تغییر ناگهانی در اقلیم بسیار فاجعه‌بار بوده است.
سنگ‌هایی که در محوطه واسگور در بورنهلم دانمارک کشف شده‌اند، شگفتی باستان‌شناسی هستند- حکاکی‌های خورشیدی روی آنها هم نماد قدرت خورشید و هم باروری را نشان می‌دهند. این مصنوعات در کانال‌های آبی کنار ظروف شکسته، استخوان‌های حیوان و ابزارهای سنگی کشف شده‌اند و احتمالاً به عنوان پیشکش‌های آیینی استفاده شده‌اند.
ایورسن و تیم او پیشنهاد می‌دهند که این قربانی‌ها تلاشی برای بازگرداندن شرایط مساعد یا ابراز شکرگزار به خاطر بازگشت خورشید بوده است. "محتمل است که مردم نوسنگی در بورنهلم تلاش داشته‌اند که با قربانی کردن سنگ‌های خورشیدی از وخامت بیشتر اقلیم جلوگیری کنند- یا شاید خواسته‌اند نشان دهند که خورشید بار دیگر به آنها برگشته است."
تغییرات فرهنگی در میان بحران
فوران آتشفشانی تنها چالش جامعه‌های نوسنگی نبوده است. مطالعات دی‌ان‌ای از بقایای انسانی از آن دوران نشان می‌دهد که طاعون یک مشکل همه‌گیر بوده است که به جامعه‌ها آسیب زده‌است.
باستان‌شناسان تغییرات فرهنگی مهمی را شناسایی کرده‌اند، مانند کاهش فرهنگ قیف-کوزه و تغییرات در سایت‌های آیینی . در واسگور، گذار از کانال‌های آیینی به ردیف‌های حصار و خانه‌های عبادی دایره شکل نمادگرایانه‌ای از تغییرات پاسخ به این بحران‌ها را نشان می‌دهد.
این تمرینات با مثال‌های بعدی همچون ارابه خورشید عصر برنز نوردیک و انبار طلایی که در طول زمستان آتشفشانی دیگر در ۵۳۶ میلادی به وجود آمده‌اند، تلخیص می‌شوند.
"سنگ‌های خورشیدی در زمینه اروپایی کاملاً منحصربه‌فرد هستند. این واقعاً یک کشف شگفت‌انگیز است که نشان می‌دهد رسوباتی در بزرگداشت خورشید یک پدیده قدیمی است که مجدداً در جنوب اسکاندیناوی در زمان بارش آروم آتشفشانی در سال ۵۳۶ میلادی که چندین انبار بزرگ طلا به عنوان قربانی گذاشته شدند، مواجه شده‌ایم." گفت لاسه ویلیان سورنسن، محقق ارشد در موزه ملی دانمارک و نویسنده همکار مقاله تحقیقاتی.
چهار تا از سنگ‌های خورشیدی در تلاش برای روشن کردن تمرینات اجتماعی و فرهنگی از دوره‌ای که مسیر تاریخ را تغییر دادند، در موزه ملی دانمارک به نمایش گذاشته خواهند شد به عنوان نشانه‌های ملموس زمانی نوسنگی و مشکلات مردم آن دوره.
مطالعه در Antiquity منتشر شده‌است.
