کوچکترین فیل جهان در خطر انقراض، تنها ۱۰۰۰ عدد در طبیعت باقی مانده‌اند
فیل بورنئو، کوچکترین فیل شناخته شده به نوع بشر، به عنوان حیوانی با دمی بلند که گاهی می‌تواند زمین را لمس کند، گوش‌های نسبتاً بزرگ و عاج‌های صاف‌تر در مقایسه با خویشان خود در سرزمین اصلی توسط صندوق جهانی حیات وحش (WWF) توصیف شده است.
این نوع فیل متأسفانه توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به طور رسمی به عنوان در خطر انقراض طبقه‌بندی شده است.
با وجود کوچکتر بودن نسبت به همتایان آفریقایی خود، که ارتفاعشان بین ۲.۵ تا ۳ متر است، فیل بورنئو بزرگترین پستاندار جزیره بورنئو است، طبق گزارش WWF.
فیل بورنئو به دلیل از دست دادن شدید زیستگاه و تکه تکه شدن آن به واسطه جنگل‌زدایی گسترده و مزارع نخل روغنی، که منجر به تخریب حدود ۶۰ درصد از زیستگاه جنگلی آنها در ۴۰ سال گذشته شد، به عنوان گونه‌ای در خطر انقراض طبقه‌بندی شده است.
موزه تاریخ طبیعی وضعیت فیل بورنئو را تأیید کرد
یک مطالعه جدید توسط پروفسور آدریان لیستر و تیمی از محققان از موزه تاریخ طبیعی لندن برای تأیید وضعیت آن به عنوان یک زیرگونه جداگانه از فیل آسیایی، Elephas maximus borneensis ، انجام شد.
این تمایز پس از تأیید منجر به فیل بورنئو به عنوان گونه‌ای در خطر انقراض توسط IUCN در فهرست قرمز گونه‌های تهدید شده، شد که در تاریخ ۲۷ ژوئن ۲۰۲۴ به روز شد.
چریل چه، از WWF مالزی می‌گوید: “به عنوان یک زیرگونه متمایز از فیل آسیایی، این حیوانات منحصر به جزیره بورنئو و بخشی از میراث طبیعی ما هستند. اضافه کردن فیل‌های بورنئو به فهرست قرمز یک گام محوری برای تقویت تلاش‌های حفاظتی و هدایت منابع به مناطق با اهمیت بالا است.”
او اضافه کرد: “طبقه‌بندی آنها به عنوان گونه‌ای در خطر انقراض نیاز به اقدام همکاری حفاظتی برای محدود کردن تعارض انسان و فیل و جلوگیری از از دست دادن و تکه تکه شدن بیشتر زیستگاه آنها را برجسته می‌کند.”
چه بیان کرد که مدیریت مؤثر هر دو مشکل برای محافظت از بقای آنها در آینده بحرانی خواهد بود و امیدوار است که تحقیق کمک کند تا حمایتی برای این پستانداران تهدید شده جلب شود.
این فیل‌ها در ایالت صباح مالزی و ایالت کالیمانتان اندونزی در جزیره بورنئو زندگی می‌کنند.
تحقیق شامل بررسی جمجمه‌های فیل از مجموعه‌های موزه‌های مختلف در سراسر جهان بود. آنها ۱۲۰ جمجمه از فیل آسیایی را از منابع مختلف موزه‌های از جمله موزه تاریخ طبیعی بررسی کردند.
بعد از تمایز ژنتیکی بین جمجمه‌ها، دانشمندان ویژگی‌های فیزیکی منحصر به فرد را شناسایی کرده و متوجه شدند که فیل‌های بورنئو سرهای کوچکتر و پهن‌تر دارند و شکاف‌های خرطوم باریک‌تری نسبت به سایر فیل‌های آسیایی دارند.
مطالعات ژنتیکی نیز از تمایز آنها حمایت می‌کرد، منجر به تأیید فیل بورنئو به عنوان یک زیرگونه جداگانه شد.
گونه در سال ۱۹۵۰ نامگذاری شد و از آن زمان در دنیای علمی برنامه‌های زیادی را به خود جلب کرده است که محدودیت حفاظت را برای آنها ایجاد کرده بود.
با این حال، مطالعه جدید شواهدی قطعی از تمایز آنها ارائه داد و بنابراین، در حال حاضر آنها واجد شرایط حفاظت به عنوان یک حیوان در خطر انقراض هستند.
حفاظت از فیل‌های بورنئو بسیار ضروری است زیرا آنها نقش مهمی در حفظ سلامتی جنگل‌های بارانی بورنئو دارند. به عنوان گونه‌های کلیدی، آنها به پخش بذرها کمک کرده و نورگیرهایی ایجاد می‌کنند که تنوع گیاهی و بازسازی جنگل را ترویج می‌دهند.
موزه تاریخ طبیعی می‌گوید که در حال حاضر، تنها حدود ۱۰۰۰ فیل بورنئو باقی مانده‌اند که عمدتاً در ایالت صباح مالزی زندگی می‌کنند، با جمعیتی کوچک در ایالت کالیمانتان اندونزی.
این فیل‌ها تهدیدهای قابل توجهی از دست دادن زیستگاه به دلیل جنگل‌زدایی و گسترش مزارع نخل روغنی، همچنین تهدید به شکار غیرقانونی و تعارض انسان و حیات وحش مواجه هستند.
تضمین بقای آنها به حفظ تمامیت زیست‌محیطی بورنئو کمک می‌کند و از محیط زیست و جامعه انسانی حمایت می‌کند.
پروفسور جون پل رودریگز، رئیس کمیسیون بقاء گونه‌های IUCN به نقش اساسی فهرست قرمز IUCN اشاره کرد. او می‌گوید که این فهرست خطر انقراض را در سطح ملی یا در سطح زیرگروهی از گونه‌ای که وضعیتش ممکن است با جمعیت جهانی یا سایر زیرجمعیت‌ها متفاوت باشد، مطلع می‌کند.
او افزود: “تنوع جغرافیایی در خطر انقراض برای ارزیابی وضعیت سبز، یک پروتکل تازه منتشر شده برای بهبود مداخلات حفاظتی اصلی در سراسر محدوده گونه‌ها، مرکزی است.”
“با آماده شدن کشورها برای برآورده کردن تعهدات خود تحت چارچوب جهانی تنوع زیستی کنمینگ-مونترال، ارزیابی‌های محلی دقیق، مانند جمعیت بورنئو از فیل‌های آسیایی، مطالعه‌های موردی باارزشی ارائه می‌دهند تا از آنها بیاموزیم و تکرار کنیم.”
